Π.Μπουκάλας: Το μισό σύμβολο

mpoukalas2Είναι – δεν είναι η Γαύδος το νησί της Καλυψώς, η Ωγυγία, όπου ανέλαβε δυνάμεις ο ναυαγός Οδυσσέας πριν ξαναβγεί στο δρόμο προς την Ιθάκη, δεν το ξέρουμε. Αλλοι ταυτίζουν την Ωγυγία με τη χερσόνησο Θέουτα, απέναντι από το Γιβραλτάρ. Η γεωγραφία της ομηρικής «Οδύσσειας», αυτό το ξέρουμε, είναι μία μόνο από τις πτυχές του ομηρικού ζητήματος, και –φιλολογικά– όχι από τις κρισιμότερες. Ούτε και για το πόσον καιρό καλύφθηκε από την αγκαλιά της Καλυψώς ο Οδυσσέας, πριν αρνηθεί την αθανασία που του πρόσφερε, είμαστε βέβαιοι: ένα χρόνο; εφτά; Ας διαλέξουμε τον έναν, γιατί αλλιώς η Οδύσσεια μικραίνει.

Μετά τα μυθολογικά των αρχαίων, τα μυθεύματα των νέων. Οι διαβεβαιώσεις δηλαδή (κάθετες, και ενίοτε οργισμένες) του κ. Βενιζέλου πως η Μεσόγειος δεν θα «φιλοξενήσει» τα χημικά της Συρίας, που πρέπει να καταστραφούν, μετά την παράδοσή τους από τον σατράπη της χώρας, ανάμεσα στους πολέμιους του οποίου, δυστυχώς, πρωταγωνιστούν φανατικότατοι ισλαμιστές. Από κοντά η σιγουριά της επιτρόπου κ. Δαμανάκη ότι τίποτα δεν απειλεί τη θάλασσα.

Στη Κρήτη όμως δεν πείστηκαν από τις καθησυχαστικές δηλώσεις. Εδώ που φτάσαμε άλλωστε, τίποτε φυσικότερο από τη δυσπιστία. Αγιοθωμάδες πρέπει να ’μαστε κάθε μέρα – και έναντι όλων, του εαυτού μας συμπεριλαμβανομένου, για να θυμηθούμε τον Μιχάλη Κατσαρό και κάπως να προσαρμόσουμε την προτροπή του στο «Κατά Σαδδουκαίων».

Στη Γαύδο, λοιπόν, οι κάτοικοι αποφάσισαν να μην ψηφίσουν στις ευρωεκλογές. Συμβολική βεβαίως η απόφαση. Γιατί η Γαύδος του χειμώνα, η Γαύδος των μόνιμων κατοίκων, δεν είναι το κοσμοβριθές νησάκι του καλοκαιριού. Μια χούφτα άνθρωποι. Να ’ναι εκατό; Αρα η αποχή τους δεν θα επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα. Επειδή ωστόσο, τιμητικά, οι κάτοικοι του νησιού απαρτίζουν τον νοτιότερο δήμο της Ελλάδας, άρα και της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η στάση τους κάτι σημαίνει. Καταγγέλλουν άλλωστε ότι, παρά τις δεσμεύσεις, η Μεσόγειος θα γίνει δοκιμαστήριο για ένα πείραμα όχι και τόσο ακίνδυνο: Πάνω σε ένα γερασμένο καράβι, θα επιχειρηθεί η εν πλω υδρόλυση των χημικών, με πιθανή απόρριψη των παραπροϊόντων σε «διεθνή χωρικά ύδατα». Πρέπει λοιπόν τα εκεί κύματα να ενημερωθούν εγκαίρως (και στην ανάγκη να μαστιγωθούν προληπτικώς, κατά τη μέθοδο του Ξέρξη) ότι οφείλουν να περιορίσουν τις κινήσεις τους στον προσδιορισμένο από τον ΟΗΕ χώρο. Να μην κατηφορίσουν προς Λιβύη, να μην ανηφορίσουν προς Σικελία, να μη στραφούν ανατολικά, προς Κρήτη. Αναλόγως πρέπει να φερθούν τα ψάρια, αποφεύγοντας μέχρι νεωτέρας τις οδυσσειακές περιπλανήσεις τους στα μεσογειακά νερά.

Τα λευκά όρη όπως φαινονται απο την Γαυδο. 100 άνθρωποι στον πλανήτη μπορούν να δουν αυτή την εικόνα. (Χειμώνας, με βόρειο άνεμο)

Τα λευκά όρη όπως φαινονται απο την Γαυδο.
100 άνθρωποι στον πλανήτη μπορούν να δουν αυτή την εικόνα. (Χειμώνας, με βόρειο άνεμο)

Ναι, συμβολική η αποχή. Αλλά όπως ξέρουμε από την αρχαιότητα, για να αποκτήσει νόημα ένα σύμβολο χρειάζονται δύο συμβαλλόμενοι που θα ενώσουν τα μισά τους. Προς το παρόν, το μήνυμα φαίνεται ασυμπλήρωτο, άρα και αμετάδοτο. Δεν έχει φτάσει στις πρωτεύουσες της Ευρώπης. Είναι και μεγάλη η απόσταση.

του Παντελή Μπουκάλα | Καθημερινή |  6-3-2014

.

Π.Μπουκάλας: Κατόπιν καταστροφής

pantelis_mpoukalas

Tο πρώτο πρόβλημα μπορούμε να το επιγράψουμε με το παλαιόθεν γνωστό «ουδέν λάθος αναγνωρίζεται μετά την απομάκρυνση εκ του ταμείου»· ό,τι έδωσες έδωσες δηλαδή, κι ό,τι έλαβες έλαβες.

Οταν πρόκειται για το ταμείο κάποιου ταπεινού μπακάλικου ή εμπορικού, η προσωπική σχέση που απέκτησες με τα χρόνια με τον μαγαζάτορα ή τον ταμία ίσως σας βοηθήσει να συνεννοηθείτε.

Αλλά, όταν έχεις να κάνεις με το άτεγκτο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, εναντίον του οποίου έβαλλε και ο κ. Γ. Παπανδρέου πριν αποφασίσει, συσκεπτόμενος μετά του εαυτού του (δηλαδή με τα αντηχεία του), να μας παραδώσει στην οικονομική και πολιτική δικαιοδοσία του, τότε όσο ζημιωμένος και να βγεις από τις δοσοληψίες μαζί του, δεν θα βρεις το δίκιο σου.

 Τι σημασία έχει λοιπόν που το ένα μετά το άλλο τα υψηλόβαθμα στελέχη του ΔΝΤ, αφενός, εκφράζουν τον σεβασμό τους στο θυσιαστικό πνεύμα των Ελλήνων (το λένε και σαδισμό αυτό), αφετέρου, τους εξηγούν ότι (ιδού ο σαδισμός στο τετράγωνο) έπεσαν έξω στις προβλέψεις τους;

Οτι τα σχέδιά τους ήταν άστοχα και τα μέτρα τους λαθεμένα, γι’ αυτό και αντί αναπτύξεως επήλθε ύφεση, οι δε άνεργοι πολλαπλασιάστηκαν αντί να μειωθούν;

Να τους πούμε τώρα ευχαριστώ για την αργοπορημένη ειλικρίνειά τους (λέγεται και ωμότητα);

Ή να τους υποδείξουμε μεταφραστές ικανούς στα δανικά (αυτό αφορά τον γνωστό μας κ. Πολ Τόμσεν) και στα γαλλικά (για τον κ. Ολιβιέ Μπλανσάρ, τον επικεφαλής οικονομολόγο του ΔΝΤ), οι οποίοι και θα μεταγλωττίσουν για χάρη τους την παροιμία «να σε κάψω, Γιάννη, να σ’ αλείψω»;

Κατόπιν εορτής λοιπόν, ή μάλλον κατόπιν καταστροφής, οι δύο αξιωματούχοι του ΔΝΤ αποδέχονται ό,τι είχαν προβλέψει πολλοί, βασιζόμενοι σε μελέτες και σε προηγούμενα και όχι σε καταστροφολογικές εμμονές ή σε συνθηματολογικές ευκολίες.

Οτι δηλαδή η συνταγή της λιτότητας απλώς θα εξουθενώσει τον κόσμο, θα αφαιμάξει τους αδύναμους και θα πλήξει ό,τι έχει απομείνει από το κοινωνικό κράτος.

Επιπλέον, ούτε ανάπτυξη θα φέρει ούτε το περιβόητο «δίχτυ προστασίας» θα υποβοηθήσει ούτε καμία ισονομία θα υπηρετήσει.

«Δεν εκτιμήθηκαν σωστά οι επιπτώσεις του προγράμματος στην πραγματική οικονομία».

Αυτό μας λένε τώρα. Και το λένε οικονομολόγοι, επιστήμονες, τεχνοκράτες.

Που πειραματίστηκαν εις βάρος μας, ή μάλλον και εις βάρος μας, αφού το ίδιο έχουν διαπράξει και αλλού και με τα ίδια σωτήρια αποτελέσματα.

Οπότε;

Πώς θα διορθωθεί το λάθος τους;

Θα ζοριστούν ακόμα περισσότερο οι ήδη ζορισμένοι;

Θα πιεστούν κι άλλο οι ήδη καταπλακωμένοι, ενόσω μάλιστα θ’ ακούγονται διάφορα ηρωικά περί πατάξεως της φοροδιαφυγής;

Θα ληφθούν δηλαδή νέα μέτρα, οριζόντια, οριζοντιότατα (συγγνώμη για τον άκομψο υπερθετικό) και μονόπλευρα, μονοπλευρότατα;

Μα προς Θεού, όχι.

Η κυβέρνηση διαβεβαιώνει ότι δεν συντρέχει λόγος να ληφθούν νέα μέτρα.

Κι αυτό ακριβώς είναι το δεύτερο πολύ σοβαρό πρόβλημα:

οι κυβερνητικές διαβεβαιώσεις.

Του Παντελή Μπουκάλα | http://tinyurl.com/afkvdms

.

Παντελής Μπουκάλας: Η τέχνη του τιτιβίσματος

Στην τέχνη του λόγου η αγάπη για το μικρό και το ευσύνοπτο, συμπυκνωμένη στην απόφανση «μεγάλο έργο, μεγάλο κακό», κρατάει τουλάχιστον από τον καιρό του Καλλίμαχου του Κυρηναίου.

Πάνε περίπου δυόμισι χιλιετίες από τον 4ο/3ο αιώνα, οπότε άκμασε ο σπουδαίος λόγιος και ποιητής που χρησιμοποίησε συστηματικά την ίδια την ποίηση για να εξαπολύσει λιβέλους κατά των λογοτεχνικών του αντιπάλων και για να υπερασπίσει την αισθητική του θεωρία.

Μολονότι ποιητής πάντως και σοφός, άρα ένας από αυτούς που, κατά Καβάφη, ακούνε τη «μυστική βοή των πλησιαζόντων γεγονότων» καθαρότερα από τους άλλους, δεν θα μπορούσε να μαντέψει τον «Ερωτα του Ελαχίστου» που άνοιξε τα φτερά του στις μέρες μας – φτερά τόσο μεγάλα που τείνουν να σκιάσουν άλλες μορφές του δημόσιου λόγου, εκτενέστερες.

Μιλάω για τον απόλυτο μινιμαλισμό του τουίτερ και των τιτιβισμάτων (κι άντε τώρα να γράψεις «τιττύβισμα», όπως θέλει το Λεξικό Μπαμπινιώτη, αυτό το ονοματοποιημένο, ηχομιμητικό «τιτίβισμα», όταν έτσι, απλουστευμένο, το γράφουν γενιές και γενιές).

Το ηλεκτρονικό κείμενο – μήνυμα των 140 χαρακτήρων θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για μια νέου τύπου λογοτεχνία, κάτι σαν τα ακαριαία χαϊκού σε εκδοχή απελευθερωμένη από τη δεσμευτική φόρμα. Ηδη άρχισαν άλλωστε οι σχετικοί διαγωνισμοί διηγήματος.

Τα εκ κατασκευής υπερλακωνικά τιτιβίσματα συμφωνούν και απορρέουν απ’ όλα τα ισχύοντα δόγματα, περιοριστικά της ζωής μας ώς ένα βαθμό (συνήθως μεγάλο), με κυριότερο εξ όλων το λατρευτικά αντιμετωπιζόμενο «ο χρόνος είναι χρήμα», όπερ σημαίνει ότι αν θες να πεις κάτι, πες το χωρίς να σπαταλάς τον χρόνο σου και τον χρόνο όσων σε διαβάζουν.

Αν όμως ο δημόσιος λόγος πάσχει, μπορεί να γιατρευτεί με τιτιβίσματα;

Το ερώτημα δεν είναι «τεχνοφοβικό», ή τουλάχιστον έτσι ελπίζω.

Βλέποντας πόσο μεγάλη είναι η παρεμβατική ισχύς του τουίτερ και πόσο η δημόσια συζήτηση (για τα κόμματα, την τέχνη, τα μίντια, το ποδόσφαιρο…) στρέφεται γίρω από το τιτίβισμα κάποιου «επωνύμου», συμπεραίνουμε ότι σχεδόν τα μόνα «μηνύματα» που βρίσκουν παραλήπτες είναι τα «τουίτ».

Τα τιτιβίσματα εντούτοις, λόγω της ιδιοσυστασίας τους, δεν μπορεί να είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, άλλο απ’ ό,τι είναι τώρα: μπηχτές (για να τραφεί το κουτσομπολιό), αστειάκια, αξιώματα ή χρησμοί, επίτηδες σκοτεινοί όχι για να έχουν πολλές σημασίες, ανάλογα με την ανάγνωση, αλλά για να φαίνεται ότι έχουν βαριά σημασία, ακόμα και αν δεν έχουν την παραμικρή.

Μας πήρε λ.χ. μια βδομάδα να σκεφτόμαστε τι ακριβώς εννοούσε ο τουιτάρων κ. Παπουτσής με τον «προσωπικό του επαναπροσδιορισμό».

Και χάσαμε έτσι τον χρόνο μας, που «είναι χρήμα».

Ενώ αν είχε πει διά μακρών τι (δεν) ήθελε να πει, σε μισή ώρα θα αλλάζαμε θέμα.

Το ίδιο θα συνέβαινε με τις βλακειούλες κάποιας καλλιτέχνιδας για τη Χρυσή Αυγή, που της πρόσφεραν την κατά Γουόρχολ δεκάλεπτη φήμη, όπως καθετί το προκλητικά βλακώδες.

του Παντελή Μπουκάλα | Καθημερινή |   http://tinyurl.com/dxesu9x

.

Παντελής Μπουκάλας: Με τη λογική του θυμού

     Κανένας πόλεμος δεν τέλειωσε ποτέ επειδή οι στρατάρχες έτυχε να δουν μακελεμένα κορμιά, πολιτογραφημένα στη δίχως έθνη και θρησκείες αυτοκρατορία του θανάτου.

     Κανένας πόλεμος δεν τέλειωσε ποτέ επειδή οι πολιτικοί που τον κήρυξαν, για τις πατρίδες πάντοτε και για τις θρησκείες, έτυχε να δουν, σε φωτογραφίες αυτοί, σακατεμένα σώματα και σμπαραλιασμένες πόλεις.

     Για εκ προοιμίου υπολογισμένες απώλειες πρόκειται· ακόμα κι αν ξεπεράσουν το στατιστικώς προβλεπόμενο, εύκολα προσπερνιούνται.

     Τα ίδια και με τον μονίμως ακήρυκτο και εσαεί ατέλειωτο κοινωνικό πόλεμο, γιατί περί αυτού πρόκειται πάντα, ας μη φοβόμαστε τις λέξεις.

     Παράπλευρες απώλειες, επίσης στατιστικώς προβλεπόμενες, είναι όσοι πεθαίνουν από πείνα ή ψύχος κι όσοι αυτοκτονούν – όπως ο φαρμακοποιός, όπως οι εν εκουσίω (εκουσίω;) θανάτω αδελφοί του στην Ιταλία, την Ισπανία κι όπου αλλού συνηθίζεται, όπως εδώ, η απόκρυψη του αυτοχειριασμού, τάχα για να μην τρωθεί το κοινωνικό φρόνημα ή απλώς για να γίνει δεκτός ο νεκρός στο νεκροταφείο και να μην αποκλειστεί από τις ουράνιες βασιλείες. Θύματα όλοι ενός διαρκούς πολέμου που τώρα ονομάζεται κρίση.

     Κι εδώ σε φήμες στηριζόμαστε για τον αριθμό όσων τερμάτισαν τη ζωή τους πυροβολημένοι από την ανέχεια ή τον φόβο της επερχόμενης ανέχειας, ή σπρωγμένοι στην άκρη ενός μπαλκονιού από την ντροπή τους, έτσι νιώθουν, που δεν κατάφεραν να διασώσουν όσους όρους υπηρετούσαν την αξιοπρέπειά τους.

     Και γι’ αυτούς πάντως τα δημόσια κλάματα δεν κρατούν πάνω από τρεις μέρες. Εχει τον τρόπο της η ζωή. Και τις ανάγκες του ο προεκλογικός αγώνας.

     Το κείμενο που άφησε πίσω του ο αυτόχειρας του Συντάγματος είναι διπλό: Το σώμα του πρώτα, αποφασιστικά πυροβολημένο εκεί όπου δεν υπήρχε ενδεχόμενο διαφυγής. Το γράμμα του έπειτα, όχι μια κραυγή μα ένα τεκμήριο πως ο θυμός του παρέμεινε έλλογος και στην ακρότατη στιγμή του βίου του. Αν είχε επιλεγεί η εισβολή στη Βουλή, τότε, είναι βέβαιο, τα δημόσια κλάματα δεν θα κρατούσαν καν τρεις ώρες· θα ’διναν γρήγορα τη θέση τους στα αναθέματα.

     Ούτε τώρα θα υπάρξει παραδειγματισμός. Αλλά θα μείνει τουλάχιστον το σημείο-όριο: να πατάς στην πλατεία των Αγανακτισμένων στραμμένος προς τη Βουλή. Με το βλέμμα σου να διαλέγει τελικά τον Αγνωστο για ν’ ακουμπήσει.

Του Παντελη Mπουκαλα | kathimerini.gr | http://tinyurl.com/ch2lvfo

.

Παντελής Μπουκάλας: Οι μάσκες και οι κουκούλες

Τρεις δεκαετίες πριν, όταν ηγεμόνευε το ΠΑΣΟΚ, ο κ. Μητσοτάκης δήλωνε επιμόνως πως, αν βρεθεί στα πράγματα, θα ξηλώσει τη «17 Νοέμβρη» σε λίγα εικοσιτετράωρα.
Ηταν η εποχή που κυριαρχούσαν σενάρια περί εμπλοκής υψηλών (ή και υψηλότατων) στελεχών του ΠΑΣΟΚ στην προστασία της τρομοκρατικής οργάνωσης.
Ορισμένοι μάλιστα διατείνονταν ότι οι πράσινοι όχι απλώς την προστάτευαν, αλλά και την καθοδηγούσαν, χρησιμοποιώντας την για άθλιους σκοπούς.
Και ήρθε κάποτε στα πράγματα ο κ. Μητσοτάκης, αλλά το αίνιγμα της «17Ν» παρέμεινε άλυτο και η τρομοκρατική οργάνωση συνέχισε την αιματηρή δράση της, ώσπου εξαρθρώθηκε επί ΠΑΣΟΚ – τυχαία.

Το πνεύμα της παλιάς μητσοτακικής δήλωσης ζήλεψε ο νυν πρόεδρος της Ν.Δ., ο οποίος, μετά τη νέα καταστροφή του αθηναϊκού κέντρου από ωμούς πυρπολητές, που, όπως και στη Μarfin, αδιαφορούσαν για το αν έθεταν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές, είπε ότι, μόλις έρθει στα πράγματα, θα βγάλει την κουκούλα των «γνωστών αγνώστων» σε λίγα εικοσιτετράωρα.
Οπως και ο ενδοπαραταξιακός πολέμιός του, ο κ. Σαμαράς μάς αφήνει να καταλάβουμε ότι κάποιοι στον κρατικό μηχανισμό ή στα (πράσινα) κυβερνητικά κλιμάκια ξέρουν ποιοι σαρώνουν την Αθήνα, δεν τους αποκαλύπτουν όμως.
Και όχι μόνο δεν τους αποκαλύπτουν, αλλά τους καθοδηγούν, εκμεταλλευόμενοι τη δράση τους και εντάσσοντάς την σε σχέδια σκοτεινά. Συνέχεια

Παντελής Μπουκάλας: Περιάστραψεν αυτούς φως…

Aπίστευτο μποτιλιάρισμα παρατηρείται εσχάτως στους δρόμους προς τη Δασμασκό της ματωμένης Συρίας.
Οχι, δεν είναι Ρώσοι και Κινέζοι που συρρέουν για να προστατέψουν τους αμάχους που θερίζει ο δυνάστης Ασαντ. Δεν είναι καν Αγγλοι και Αμερικανοί που, αφού τελείωσαν με την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας στο Ιράκ, είπαν να δώσουν ανιδιοτελή χείρα βοηθείας και σε άλλον λαό. Για Ελληνες πρόκειται.
Για Ελληνες πολιτικούς – πράσινους, γαλάζιους, γκρίζους: Σπεύδουν στη Δαμασκό για να τιμήσουν τον πρόδρομό τους, τον Σαούλ ή Σαύλο που, οδεύοντας προς τη Δαμασκό, άκουσε βαριά τη φωνή του Θεού στο όραμά του, τρόμαξε και έγινε Παύλος. Κι αυτός ο δεινός διώκτης των χριστιανών μετατράπηκε σε μεθοδικότατο απόστολο των εθνών, χάρη και στην πλούσια ιουδαϊκή και ελληνική παιδεία του και στην ωφέλιμη ιδιότητα του Ρωμαίου πολίτη. Συνέχεια

Παντελης Μπουκαλας: Και παίζουν και εμπαίζουν

Κοριοί δεν υπήρχαν στα διαβούλια των πράσινων και των γαλάζιων, είτε στα οχυρά του κάθε κόμματος συσκέπτονταν, είτε στο προεδρικό μέγαρο.
Ούτε και τα τηλέφωνα των πρωτοκλασάτων στελεχών παρακολουθούνταν ή, αν παρακολουθούνταν, θα μας το πει κάποτε κάποιος Βαγγέλης Βουλγαράκης, καλή του ώρα εκεί που χαλαρώνει ηθικονόμιμα.
Προώρως ανοιχτά μικρόφωνα επίσης δεν υπήρχαν, όπως στην περίπτωση του Σαρκοζί, που του ξέφυγαν όσα κατά βάθος πρεσβεύει για τον «ψεύτη» Νετανιάχου του Ισραήλ και για τον δικό μας αγρίως στολισθέντα πρωθυπουργό.
Αν υπήρχαν κοριοί και προδοτικά μικρόφωνα, θα ακούγαμε τι στ’ αλήθεια πιστεύουν οι μεν για τους δε, αλλά και πόσες αντίπαλες φατρίες έχουν ήδη πάρει τα όπλα τους μέσα σε κάθε κομματικό στρατόπεδο: «λαϊκοί» εναντίον «νεοφιλελευθέρων», καραμανλικοί εναντίον σαμαρικών, σαμαρικοί εναντίον κρυφομητσοτακικών, κρυφοσημιτικοί εναντίον φανεροβενιζελικών, ραγκουσικοί εναντίον ρεπποαθανασικών…

Συνέχεια